Invalshoek
5: Kunst, wetenschap en techniek
1 Muziek-
en kunstgeschiedenis zijn als zelfstandige disciplines in de 19e eeuw
ontstaan, omdat de klassieke opvatting over kunsten steeds meer ter discussie
komt te staan. Daardoor komt er behoefte aan onderzoek. Feitenonderzoek en
biografische studies staan in de belangstelling.
2 Specialisatie in de kunsten maar ook behoefte aan samengaan in Gesamtkunstwerk
Enerzijds ontstaat ballet als aparte discipline, maar anderzijds worden opera’s
geschreven als een Gesamtkunstwerk. Een
goed voorbeeld hiervan is Der Ring des Nibelungen van Wagner.
a Der Ring des Nibelungen is een operacyclus
over de tragedie van de wereld: de strijd van egoïsme en liefde. Dit is
een reeks opera’s over het verhaal van Wotan en de tragedie van de wereld: de
strijd van egoïsme en liefde. De heer van Walhalla wilt een fort bouwen en
gebruikt goud gestolen van de Rijndochters. Over het goud heerst een vloek en
alleen mensen met een zuiver hart en ontembare moed kunnen het goud overwinnen.
b Waarom
past dit verhaal goed in de romantiek? De
romantiek gaat over het vluchten naar droomwerelden, bijvoorbeeld sprookjes.
Ditverhaal is gebaseerd op een sprookje/mythe en de dingen die gebeuren zijn
geen realiteit.
c Wagner
gaat erg ver in Gesamtkunstwerk leg dit uit. Wagner ziet poëzie, decor,
handeling en muziek als een eenheid. Hij gooit de bestaande regels van een
opera overboord. De vaste indeling in afgeronde nummers verdwijnt en een
oneindige melodie komt ervoor in de plaats. Hij gaat hier erg ver in, omdat hij
alles op elkaar af wilt stemmen en bereid is om alle bestaande regels over hoop
te gooien.
3 Uitvinding gaslicht
a Wagner en zijn opvatting over verlichting
in zijn voorstellingen: De verlichting zorgde voor een bepaalde sfeer. Met
verlichting kon je dus heel goed een sfeer opwekken.
b Gaslicht geeft veel meer licht dan
kaarslicht en is minder brandgevaarlijk.
4 Samenwerking
met ingenieurs
Crystel Palace, 1851, Paxton
a Het Crystal Palace is gebouwd voor de
wereldtentoonstelling van 1851 in London. Het bestaat uit gietijzer en glas.Crystel Palace, 1851, Paxton
b Het gebouw lijkt een beetje op een
grote broeikas. De ontwerper Joseph Paxton was oorspronkelijk ook een
broeikas bouwer.
c Het was erg bijzonder dat deze
materialen werden gebruikt mij zo’n gebouw. Voorheen was dit nog nooit gebeurt
en het enorme grote maakte het erg lastig en niet eerder geprobeert.
d De Eiffeltoren is ook tijdens
een wereldtentoonstelling gebouwd. Bij de bouw is gebruik gemaakt van staal.
Wat voor die tijd erg vernieuwd was.
5 Fotografie
a Fotografie
is het met behulp van licht moment vast leggen in een afbeelding. Je bevriest
als het ware het moment. De eerste foto’s werden gemaakt door een donkere doos
of ruimte te maken met 1 gaatje waar het licht door viel. Dat licht viel dan op
lichtgevoelig papier en kon dan ontwikkeld worden tot een foto. Later werd hier
een analoge camera voor gebruikt waar dan licht op een filmpje viel. Dat
filmrolletje moest je dan in het donker in ontwikkel vloeistof leggen, waarna
de afbeelding zichtbaar wordt. Tegenwoordig worden veel foto’s met een digitale
camera gemaakt.
b De
uitvinding van de fotografie is in 1837 door Louis Daguerre. Maar ook al vele
jaren daarvoor zijn er uitvinders geweest die soortgelijke uitvindingen hebben
gedaan. Zoals Joseph Nicéphore Niépce in 1816.
c In
de beginjaren van de fotografie werd een negatief vastgelegd op een gejodeerde
verzilverde koperplaat.
d Edgar
Degas gebruikte fotografie om onverwachte bewegingen vast te leggen in plaats
van bestudeerde houdingen. De realiteit kon dus beter worden vast gelegd.
Foto's gemaakt door Degas, eind 19e eeuw
Twee dansers op het toneel, Edgar Degas 1874
e Impressionisten
waren vooral heel blij met de uitvinding van fotografie. Foto benaderen hun
idee over objectief kijken. En in plaats van afgewogen contrasten registreert
het toestel de harde scheiding tussen zonlicht en schaduw. Foto’s ontmaskeren de
academische regels. Net als de impressionisten die ook niet aan de academische
regels voldoen.
f Hieronder zie je een afbeelding van Degas. Geef
aan welke aspecten van de vormgeving wijzen op de invloed van fotografie en geef
aan waar je dat in het schilderij ziet. De invloed van fotografie kun je zien
aan het schaduw licht contrast. Er is een duidelijk verschil te zien,
bijvoorbeeld bij de rand van de schaal waar ze zich in wast en de bodem. Verder
zie je dat er echt een kader is te zien. De witte kan wordt maar voor de helft
afgebeeld omdat de rest gewoon weg niet meer er bij past. Dat is een principe
wat je ook bij de fotografie tegenkomt: je hebt een bepaald kader en je kan dat
niet aanpassen.
De badende vrouw, pastelkrijttekening, Edgar Degas, 1886
6 Uitvinding
lithografie Lithografie is steendruk. Met vet wordt op steen een tekening
gemaakt. Bij het afdrukken met inkt, stoot het vet de inkt af, zodat de druk
ontstaat. De uitvinding was bedoeld voor het drukken van muziekschrift, maar
beeldend kunstenaars gaan deze techniek gebruiken voor het maken vanaffiches.
Een beroemd kunstenaar die dit gedaan heeft is Toulouse Lautrec.